सिंगटीबाट हेलिकप्टर चढाइएका ५ घाइते बेपत्ता

दुर्घटनाग्रस्त हेलिकप्टरमा परेको आशंका

११ जेठ, काठमाडौ । वैशाख २९ को भूकम्पपछि दोलखाको सिंगटीबाट होलिकप्टर चढाइएका ५ घाइते अझै बेपत्ता छन्। उपचारका लागि हेलिकप्टर चढाएको १३ दिनसम्म पनि काठमाडौंका कुनै अस्पतालमा ती घाइते नभेटिएपछि उनीहरू दुर्घटनाग्रस्त अमेरिकी हेलिकप्टरमै थिए कि भन्ने आशंका बढेको छ।

चढेको समय, हेलिकप्टरको उडान तालिकासमेत हेरेर घाइतेका आफन्तले सोही दिन दुर्घटना भएको अमेरिकी मरिन कप्र्सको यूएच–१ वाई हुवेमा आफन्त परेको हुन सक्ने अनुमान गरेका हुन्। आफन्तजन सुरक्षा निकाय, स्थानीय प्रशासन, राष्ट्रिय मानवअधिकार आयोग गुहार्दै हिँडेका छन्। बेपत्ता भएकामा लादुक ७ चित्रेका ध्रुव कटवाल, लोकबहादुर कटवाल, शिव खत्री, यमबहादुर खत्री र लामिडाँडा गाविसकी सावित्री सिवाकोटी छन्।

उनीहरूका आफन्तले क्षतिग्रस्त सिंगटीमा उक्त दिन दिउँसो २ बजेतिर उद्धार गर्न आएको अमेरिकी हलिकप्टरमा चढाएको तर काठमाडौं र बनेपाका सबै अस्पताल चहार्दा पनि फेला नपरेको बताए। ‘भूकम्पमा परी भाइ घाइते भएपछि केहीबेरमा आएको अमेरिकी हेलिकप्टरभित्र मैले चढाए। अरू ४ घाइते पनि राखियो,’ हराएका घाइते ध्रुवका दाजु पुनम कटवालले आइतबार कान्तिपुरसँग भने, ‘मैले भाइलाई अहिलेसम्म भेटेको छैन।’ काठमाडौंका सबै अस्पतालमा हरेक दिन जस्तो खोजी गरिरहेका आफन्त अच्युत्तम कटवालले विरामी नभेट्दा आफूहरू निराश भएको र दुर्घटनाग्रस्त अमेरिकी हेलिकप्टरमै परेको हो कि भन्ने शंका लागेको बताए।

‘हामी बनेपादेखि थानकोटसम्मका सरकारी, निजी सबै अस्पताल पुगिसक्यौं,’ अच्युत्तमले भने, ‘कुनै अस्पतालको रेकर्डमा ती ५ जना घाइतेको नाम छैन।’ यत्रो दिन बितिसक्दा समेत कुनै घाइतेले सम्पर्क नगरेकोमा उनीहरू आश्चर्यमा परेका हुन्।

अर्का घाइते शिव खत्रीका छोरा विश्वासले हेलिकप्टर चढाएको भोलिपल्टदेखि लगातार खोजी गर्दा फेला नपरेपछि आफू अहिले गाउाँमै फर्किएको प्रतिक्रिया दिए। ‘सबै घाइतेका आफन्त मिलेर हामीले लगातार खोज्यौं। थाकेपछि म अहिले घर फर्केको छु,’ सिंगटी पुगेका विश्वासले भने, ‘उता बुबा भेटिनुभएको छैन। यता गाउँको घर पुरै ध्वस्त छ। टहरो हाली बाँकी परिवार राख्न केही दिनलाई गाउँ आएको छु।’

दोलखाको चरिकोटमा रहेको बर्दबहादुर गण, जिल्ला प्रहरी, काठमाडौंमा त्रिभुवन विमानस्थलस्थित सेनाको ब्यारेक र सैनिक अस्पताल छाउनीमा समेत पुगी हेलिकप्टरबाट पठाएका बिरामीको अवस्था बुझेको आफन्तजनले बताए। ती निकाय आफैं अन्योलमा परेको र कतिपयले खोजिरहेका छौं भन्ने जवाफ दिँदै आएका छन्। स्पष्ट जवाफ नपाएपछि उनीहरूले घाइतेको अवस्था बुझ्न मानवअधिकार आयोगमा समेत निवेदन दिएको र आयोगले बुझिरहेको अच्युत्तमले बताए।

सैनिक प्रवक्ता सहायकरथी जगदीशचन्द्र पोखरेलले हराइरहेका घाइतेबारे मानवअधिकार आयोगबाट समेत चासो व्यक्त भएको बताए। ‘हामीले पनि अस्पताललगायत धेरैतिर खोज्यौं तर फेला पारेका छैनौं। त्यहाँ पुगेका हाम्रो, भारतीय र अमेरिकी सेनाका सबै हेलिकप्टरका मेनिफेस्टो झिकाएर हेर्‍यौ, उनीहरूको नाम फेला परेको छैन। आफन्तले अमेरिकी हेलिकप्टर चढाएको भनेका छन् तर स्थानीय प्रशासनबाट कतिबेला, कुन हेलिकप्टर चढाइएको हो स्पष्ट जानकारी आएको छैन,’ उनले भने।

दोलखा प्रहरी प्रमुख डीएसपी अजय केसीले पनि स्थानीय आफन्तले भूकम्पलगत्तै आएको अमेरिकी हेलिकप्टरमा ५ घाइतेलाई चढाएको तर नभेटिएको उजुरी परेको बताए। ‘वैशाख २९ को भूकम्पका बेला हाम्रो प्रहरीको टोली पारिपट्टिको गाउामा खोज तथा उद्धारमा खटिएको थियो। स्थानीयले त्यसैबेला आएको अमेरिकी हेलिकप्टरले ५ घाइते लगेको बताएका छन्। यसबारे छानबिन भइरहेको छ,’ आइतबार छानबिनकै क्रममा सिंगटी पुगेका डीएसपी केसीले भने।

डीएसपी केसीका अनुसार त्यसपछि सिंगटी पुगेका हेलिकप्टरको मोनिटरिङ प्रहरीले नै गरेको थियो। ‘ती हेलिकप्टरमा उडेकाको सूचीमा ती हराएका ५ घाइतेका नाम छैन,’ उनले भने। दोलखाका सभासद पशुपति चौलागाईंका अनुसार काठमाडौंमा आएर परिवारको सम्पर्कमै आउन नसक्ने खालको गम्भीर अवस्थाका घाइतेहरू नभएको बताए। ‘आफैले फोन गरेर अवस्था बताउन सक्ने थिए। तर अहिलेसम्म पत्तो लागेको छैन। यसलाई सरकारले गम्भीर रूपमा लिई वास्तविकता बाहिर ल्याउनुपर्छ,’ चौलागार्इंले भने।

हुवे हेलिकप्टर वैशाख २९ गते दिउँसो साढे २ बजेदेखि सुनाखानी इलाकाबाट सम्पर्कविहीन भएको थियो। हेलिकप्टर तीन दिनपछि जेठ १ गते दिउँसो सिन्धुपाल्चोकको घोर्थली गाविस–३ मा ११ हजार २ सय फिट उचाइको अतिविकट स्थानमा क्षतिग्रस्त रूपमा फेला परेको थियो। अहिलेसम्म नेपाली सेनाले गराएको जानकारीअनुसार त्यसमा २ नेपाली र ६ अमेरिकी सैनिक थिए। दुर्घटनामा परी मृत्यु हुने नेपाली सैनिकमा दैलेखको नारायण नगरपालिका–८ रिन्हा निवासी सह–सेनानी तपेन्द्र

रावल र दार्चुलाको शिखर गाविस–३ वरेल निवासी जमदार बसन्त तितरा छन्।

दुर्घटनास्थलमा शव टुक्राटुक्रा अवस्थामा छरिएको भेटियो। सैनिक टोली घटनास्थल पुग्दा हेलिकप्टर जलेको र आगो पूर्णरूपमा निभिसकेको थिएन। हेलिकप्टर फेला परेको तेस्रो दिन जेठ ३ गतेमात्रै दुर्घटनामा परी मृत्यु भएका सबै ८ सैनिकको शव काठमाडौं ल्याइएको थियो। प्रतिकूल मौसमका कारण शव ल्याउन ढिलाइ भएको सेनाले जनाएको छ।

सुरुमा त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको बे–९ मा राखी टुक्राटुक्रा अवस्थामा रहेका शव पहिचानको प्रयास गरियो। घटनास्थलबाट नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरोको टोलीले शवका टुक्राहरू संकलन गरेर ल्याई नेपाली सेनाको जिम्मा लगाइएको डीआईजी हेमन्त मल्लले जानकारी दिए। शवका टुक्राहरूको नमुना डीएनएलगायत परीक्षणका लागि अमेरिकी सेनाले नै लगेको छ। परीक्षणपछि मात्रै शवको पहिचान हुने र नेपाली सैनिकको शव एक टुकडीले अन्तिम सम्मान दिई दाहसंस्कारका लागि हवाई साधनबाट सम्बन्धितको गृह जिल्ला लगी आफन्तलाई बुझाइने छ। डीएनए परीक्षणबाट हेलिकप्टरमा सैनिकहरू मात्र रहेको वा अरू पनि रहेकोजस्ता कुरा खुल्ने सैन्य प्रवक्ता पोखरेलले बताए।

त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलका अनुसार १२ बजेर ५६ मिनेटमा भुइँचालो आएपछि रनवे बन्द गरिएको थियो र २ बजेर ५५ मिनेटमा खुला गरिएको थियो। त्यसबीचमा थुपै हेलिकप्टर

उद्धारका लागि उडेका थिए। त्यही बेला उडेको हुवे दुर्घटनाग्रस्त भएको थियो।

सैनिक स्रोतका अनुसार हेलिकप्टरको सञ्चार यन्त्र र जीपीएस अफ गरिएको थियो। त्यसैले दुर्घटनाग्रस्त हेलिकप्टर पत्ता लगाउन ढिलाइ भयो। सेनाका अनुसार नेपाली सैनिकको मोबाइल ट्रयाक गरेर हेलिकप्टर दुर्घटनास्थल पहिचान गरिएको थियो। दुर्घटनाका दिन सैनिकको मोबाइल साँझ ६ बजेसम्म अन नै थियो। शवसँगै मोबाइल पनि डढेका कारण ६ बजेपछि अफ भएको सेनाको अनुमान छ। दुर्घटनास्थलबाट चीनको सीमा ६ किलोमिटरको दूरीमा छ।

सेनाले आन्तरिक छानबिनका लागि विमान चालक सहायकरथी सुधीर श्रेष्ठको नेतृत्वमा ५

सदस्यीय टोली बनाएको छ, टोलीले छानबिन गरिरहेको छ। दुर्घटनाग्रस्त हेलिकप्टर अमेरिकी सेनाको ३६ औं कार्गोमा जापानबाट ल्याइएको हो। यस्ता हेलिकप्टर तीनवटा ल्याइएका थिए भने

लडाकु भी २२ ओस्प्रे चारसहित सात अमेरिकी विमान खोज तथा उद्धार कार्यका लागि नेपाल आएका थिए।